De X-stralen bij cone-beam CT-scans, één van de meest gebruikte scans binnen orthodontie, zorgen niet voor DNA-schade bij de patiënt. Dat blijkt uit doctoraatsonderzoek van dr. Niels Belmans aan UHasselt en het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK•CEN). Dit onderzoek kadert binnen het grootschalige Europese project DIMITRA naar de schadelijkheid van CBCT-scans en hoe de beeldkwaliteit van deze scans nog kan verbeteren.

– Impact oxidatieve stress na straling moet wel verder onderzocht worden –

CBCT-scans worden vaak gebruikt binnen orthodontie of bij kaakaandoeningen. “Deze scan kan zeer snel – binnen de dertig seconden – een volledig 3D-beeld maken van de mond. Een groot voordeel is dat de cone-beam scan ook de zenuwbanen toont, in tegenstelling tot de traditionele X-Ray die enkel de tanden en beenderen laat zien”, legt Niels Belmans uit. “De stralingsdosis bij CBCT-scans is zeer laag, maar er is weinig geweten over de effecten van deze lage stralingsdosissen op het menselijke lichaam. Het is daarom belangrijk om te weten wat de effecten op patiënten zijn, en vooral bij kinderen want zij zijn de grootste groep orthodontiepatiënten en zijn gevoeliger voor X-stralen dan volwassenen.”

Wangepitheelcellen onderzocht

In totaal hebben de onderzoekers samen met KU Leuven naast een aantal volwassenen ook een honderdtal kinderen en jongeren tussen de 3 en 18 jaar opgevolgd waarbij een CBCT-scan afgenomen werd. Bij vijftig van hen hebben ze wangepitheelcellen verzameld door een staal van het speeksel te nemen. Dat gebeurde een half uur na de scan, en thuis namen de patiënten 24 uur na de scan nog een staal die ze daarna opstuurden naar de onderzoekers. “Deze epitheelcellen hebben we dan microscopisch onderzocht om te kijken of er DNA dubbelstrengbreuken optraden. Dat is de schadelijke breuk aan DNA, die mutaties en uiteindelijk kanker zou kunnen veroorzaken”, zegt Niels.

Geen DNA-schade

Maar de onderzoekers konden dus geen schade vaststellen. “We vonden geen toename van dubbelstrengbreuken in de epitheelcellen en kunnen dan ook concluderen dat DNA-schade en het daaraan gelinkte risico op kanker heel laag is bij CBCT-scans. Het is wel zo dat we met dit onderzoek enkel naar de korte termijn hebben gekeken, over langere termijn kunnen we ons niet uitspreken. Computermodellen berekenden in ieder geval dat er volgens onze onderzoeksresultaten maar 6 gevallen van kankerontwikkeling zouden zijn per miljoen CBCT-scans.”

Oxidatieve schade

De onderzoekers keken ook of een CBCT-scan mogelijk oxidatieve schade veroorzaakt. Dat is een beschadiging aan belangrijke biomoleculen in de mond, zoals DNA, door een teveel aan reactieve zuurstofverbindingen. “Hier vonden we wel dat een CBCT-scan meer oxidatieve schade toebrengt bij kinderen, dan bij volwassenen. We zagen ook dat het antioxidantsysteem, het afweersysteem zeg maar, actiever werd bij kinderen dan bij volwassenen. Waarschijnlijk gebeurt dit omdat het lichaam de oxidatieve schade wil tegengaan”, zegt Niels Belmans. “In een volgende fase willen we deze oxidatieve schade verder onderzoeken, en kijken of deze effectief schadelijk kan zijn voor de patiënt.”

Dit onderzoek kadert binnen het OPERRA/DIMITRA, European Atomic Energy Community’s 7th Framework Programme FP7/2007-2011, grant number 604984. En kan rekenen op financiële steun van het FWO

Bron:

Persbericht Universiteit Hasselt, 23 september 2019
Thomas Vandenreyt, woordvoerder